Lisa Hinderks krijgt vaak het idee dat ze al blij moet zijn met de dingen die nu al gedaan worden. Lisa: “Maar toegankelijkheid is geen gunfactor. Toegankelijkheid gaat om mensenrechten. En dat begrijpen veel mensen nog niet”.
Samen met Bram Duvigneau nam Lisa afgelopen maandag deel aan de talkshow van de opening van de Week van de Toegankelijk. Lisa is doof en Bram is blind. Ze gingen in gesprek met Illya Soffer, directeur van Ieder(in), over de vraag waarom digitale toegankelijkheid voor hen zo belangrijk is.
Activisme via social media
Lisa Hinderks beschrijft zichzelf als feministe en dove activiste. Ze was in maart 2019 kort na de tramaanslag in Utrecht de allereerste die een niet mis te verstane tweet de wereld instuurde over de ontoegankelijke crisisinformatie. Die tweet luidde: ‘Hallo, als je niet met een tolkgebarentaal uitlegt wat er gebeurt, kunnen veel mensen niet volgen wat er aan de hand is.’
Haar tweet veroorzaakte veel roering. Die leidde uiteindelijk tot belangrijke verbeteringen in de crisiscommunicatie. En dat is precies waarom digitale toegankelijkheid voor Lisa zo belangrijk is. Lisa: “Als ik een punt wil maken, als ik iets tegenkom in het openbare leven wat eigenlijk niet toegankelijk is, gebruik ik daar Twitter voor. Dat is een goede plek voor activisme. Twitter is een goed medium, met veel impact.”
Twitter is voor Lisa goed toegankelijk, maar ze beseft dat dat niet voor iedereen zo is. Lisa: “Ik moet er wel bij zeggen: Twitter is niet voor iedereen toegankelijk. Er wordt veel tekst in gebruikt en je hebt ook veel doven die opgroeien met Nederlandse Gebarentaal als moedertaal en voor wie lezen moeilijker is.”
Over de toegankelijkheid van Instagram is Lisa minder positief: “Veel influencers gebruiken Instagram. (..) De verhalen die zij plaatsen, zijn niet altijd ondertiteld en daarmee niet altijd toegankelijk. Dus ik weet niet precies wat er gezegd wordt. En dat is best jammer. (..) Het zou mooi zijn als daar tijd in gestopt wordt om dat toegankelijk te maken.”
Hier wonen toch geen blinden?
Bram Duvigneau is toegankelijkheidsonderzoeker en oprichter van Firm Ground. Hij heeft van digitale toegankelijkheid zijn werk gemaakt. Bram juicht het toe dat organisaties worden aangesproken op ontoegankelijke informatie; dat doet hij zelf ook. Maar tegelijkertijd vindt hij het jammer dat het nodig is. Bram: “Heel goed dat mensen hun punt maken. Graag zelfs. Dat gebeurt niet altijd. En heel veel mensen hoor je ook niet. Dus dat is hartstikke goed. Maar jammer dat nog steeds nodig is.”
Digitale toegankelijkheid zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar dat dat nog niet zo is, komt hij ook tegen in zijn werk. “Als ik voor mijn werk bij klanten ben dan hoor ik vaak ‘Website toegankelijk maken? Volgens mij wonen hier geen blinden. Waarom moet dat dan?’. Dat wordt gezegd omdat ik blind ben, maar het gaat om zoveel meer mensen.”
Bram schaart dit soort redeneringen onder hokjesdenken. Hij geeft er nog een voorbeeld van: “Aanvragen van een parkeervergunning, dat doen blinden toch nooit?” En Bram legt dan maar weer uit dat mensen die blind zijn ook bezoek ontvangen, en ja, die komen soms met de auto.
Alles is met touchscreen
Maar niet alleen in zijn werk, ook in het persoonlijke leven stuit Bram op digitale ontoegankelijkheid. En best wel vaak eigenlijk, want – benadrukt Bram maar eens: “Wat is tegenwoordig niet digitaal?!” Hij heeft er bijvoorbeeld last van als hij een nieuw apparaat wil kopen. Een wasmachine of koffieautomaat bijvoorbeeld. Bram: “Alles is met touchscreen! Dat is ook een vorm van digitaal. En dat werkt niet voor mij. En daar zijn geen andere opties voor bedacht. Net als met pinnen. Dat is soms ook met touchscreen. En dan kan ik niet pinnen. En dat vind ik zo stom!”
Kost te veel geld
Lisa kan er soms wel wat moedeloos van worden. Vooral als ze het gevoel krijgt buitengesloten te worden. Lisa: “Als ik een bepaalde film wil kijken en er is geen ondertiteling. (..) Dan heb ik wel momenten dat ik me buitengesloten voel.” Als ze er tegenin gaat en er iets van zegt, dan wordt er nogal eens gezegd: ‘het kan niet meer’ of ‘het kost te veel geld’. Lisa: “Ik vind dat toch gewoon zonde. En irritant. Dus ja, ik word er soms ook een beetje moedeloos van, om dat elke keer opnieuw aan te geven.”
Goed voorbeeld
Is het overal nog kommer en kwel? Of komen ze ook goede voorbeelden tegen? Bram is eerlijk: “Ja, lastig om websites te noemen die alles goed doen. Want overal gaat wat fout.” Wat hij wel tegenkomt en heel goed vindt, is dat bedrijven expliciet zeggen dat toegankelijkheid een van hun kernwaarden is. Dat doet bijvoorbeeld de BBC. De BBC stelt aan partners de voorwaarde dat ze moeten ondersteunen met ondertiteling en audiodescriptie. Bram: “Ik vind dat een goed verhaal. Als je kernwaarde toegankelijkheid is, moet je er ook voor gaan staan. En dus zeggen: als je het niet mogelijk maakt voor iedereen om de programma’s te kijken zoals wij die bedoeld hebben, dan doen wij geen zaken met jou.”
Ook Lisa vindt dat het nog zoeken is naar hele goede voorbeelden. Maar over de website van het College van de Rechten van de Mens is ze wel echt heel tevreden. “Ik moet zeggen dat ik erg onder de indruk ben van de website van College van de Rechten van de Mens. Voor doven is die website enorm toegankelijk. Je kunt je klacht op verschillende manieren indienen. Ik kan het in gebarentaal doen, dus dat is een hele mooie functie. En alle informatie die op de website staat, is ook beschikbaar in videobeelden met gebarentaal. Dus die website mag van mij als voorbeeld genomen worden voor anderen.”
Tip
Op de vraag of ze een belangrijke tip hebben, zijn Bram en Lisa het roerend met elkaar eens. Bram: “Als je iets maakt, denk vanaf het begin aan de toegankelijkheid, dan is het opeens ook niet meer zo duur en moeilijk. En, ja, probeer het goed te doen. Raadpleeg eens wat mensen die er hun vak van hebben gemaakt. En ga daarna naar gebruikers, dan kun je zien: oh, dit werkt echt.” Lisa: “Ik ben het volledig met Bram eens. (..) Je hoopt dat mensen vanaf het startpunt denken: hoe zorgen we dat het toegankelijk is voor iedereen. En niet als het bijna klaar is zeggen: oh, we zijn een aantal groepen vergeten.”
Talkshow gemist? Of nog een keer luisteren?
Via Youtube kun je de audio-opname van de talkshow terug luisteren
Vind je lezen prettiger? Download hier het volledig uitgeschreven verslag van de talkshow – docx 32 Kb
Onderdeel van groter festival
Het gesprek met Lisa en Bram was onderdeel van het online openingsfestival van de Week van de Toegankelijkheid. Tijdens het festival waren er verschillende workshops en er was muziek. Een aantal workshops wordt later deze maand ook online gezet. De muziek, ondersteund door een muziekgebarentolk, is nu al terug te horen.
